Προσημείωση: Το άρθρο αυτό θα ανανεώνεται συνεχώς, διότι οι παρατηρήσεις "τρέχουν"!...
Το 2012 περιφράξαμε οριστικά το κτήμα μας στην περιοχή Μαλακώντας στην Ερέτρια με σκοπό να προστατεύσουμε την βιοποικιλότητα της περιοχής. Στην πορεία εντάξαμε τον γέρικο ελαιώνα του αρχικά στον Οργανισμό Πιστοποίησης Βιολογικών Προϊόντων ΔΗΩ και έπειτα στον Οργανισμό ΒΙΟ-Ελλάς, ο οποίος είναι η συνέχεια του παλαιότερου Συλλόγου Οικολογικής Γεωργίας Ελλάδας (Σ.Ο.Γ.Ε.).
Παράλληλα αποφύγαμε όσο το δυνατόν περισσότερο την κάθε παρέμβαση (όργωμα, φρεζαρίσματα, σκαψίματα κ.λ.π.), έτσι ώστε να αφήσουμε την φύση να βρει την ισορροπία της. Το αποτέλεσμα είναι εκπληκτικό!
Ιδιαίτερα την Άνοιξη βλέπεις πολύχρωμα λιβάδια γεμάτα ζωή!
Το 2012 περιφράξαμε οριστικά το κτήμα μας στην περιοχή Μαλακώντας στην Ερέτρια με σκοπό να προστατεύσουμε την βιοποικιλότητα της περιοχής. Στην πορεία εντάξαμε τον γέρικο ελαιώνα του αρχικά στον Οργανισμό Πιστοποίησης Βιολογικών Προϊόντων ΔΗΩ και έπειτα στον Οργανισμό ΒΙΟ-Ελλάς, ο οποίος είναι η συνέχεια του παλαιότερου Συλλόγου Οικολογικής Γεωργίας Ελλάδας (Σ.Ο.Γ.Ε.).
Παράλληλα αποφύγαμε όσο το δυνατόν περισσότερο την κάθε παρέμβαση (όργωμα, φρεζαρίσματα, σκαψίματα κ.λ.π.), έτσι ώστε να αφήσουμε την φύση να βρει την ισορροπία της. Το αποτέλεσμα είναι εκπληκτικό!
Ιδιαίτερα την Άνοιξη βλέπεις πολύχρωμα λιβάδια γεμάτα ζωή!
Σκοπός μας είναι να αφήσουμε την φύση να δημιουργήσει έναν βιότοπο, όπου να λειτουργεί ένα υγιές οικοσύστημα, να επανέλθει η βιοποικιλότητα και να προσφέρεται ένα καταφύγιο σε άγρια φυτά και ζώα της περιοχής.
Θέλουμε να προστατεύσουμε την φύση και παράλληλα να προσφέρουμε στους κατοίκους της περιοχής την χαρά να βλέπουν μία όμορφη φυσική γωνία.
Ιδιαίτερα οι νέοι άνθρωποι πρέπει να κατανοήσουν τί είναι η βιοποικιλότητα και πόσο η αρμονική συμβίωση με την φύση αναβαθμίζει την ποιότητα της ζωής του ανθρώπου.
Κάθε Φθινόπωρο, στα τέλη του Οκτωβρίου, ανοίγουν τα ελαιοτριβεία και αρχίζει το ελαιομάζεμα!
Ο ελαιώνας είναι vegan, δηλαδή δεν χρησιμοποιούμε κοπριές από ζώα. Μετά το ελαιομάζεμα, όταν είναι εποχή κλαδεύματος, μαζεύουμε τα κλωνάρια σε σωρούς κομπόστ, τα θρυμματίζουμε κατά καιρούς με κοπτικό μηχάνημα και αφήνουμε να γίνει το χώμα (humus), το οποίο αποτελεί πολύτιμο λίπασμα για το έδαφος! Τα έντομα, τα πουλιά και τα υπόλοιπα άγρια ζώα (χελώνες, σκαντζόχοιροι κ.λ.π.) φροντίζουν να εμπλουτίζουν την γη με κοπριά!
Μαζεύουμε τις ελιές με τα χέρια, χωρίς καλάμια και μηχανήματα, που σπάζουν τους νέους βλαστούς και πληγώνουν τα δένδρα. Η συγκομιδή της ελιάς είναι μία πολύ ευχάριστη απασχόληση, όταν ο ελαιώνας καλλιεργείται οικολογικά! Η εργασία γίνεται με την συντροφιά των φυτών, το κελάηδημα των πουλιών, τους ήχους και τις ευωδίες της φύσης!
Ένα από τα πρώτα φυτά που ανθίζουν κάθε χρόνο είναι η Αμυγδαλιά.
Μέσα στην καρδιά του Χειμώνα, Ιανουάριο-Φεβρουάριο, ανθίζουν οι Αμυγδαλιές και προσφέρουν ομορφιά, μία γλυκιά ευωδία και προσελκύουν πλήθος εντόμων, τα οποία αυτήν την εποχή δύσκολα βρίσκουν νέκταρ, γύρη και τροφή.
Πολύ σημαντικός για το κτήμα είναι ο φυτοφράκτης! Για τον φυτοφράκτη χρησιμοποιούμε κυρίως αυτόχθονες ποικιλίες θάμνων, όπως Αγρριελιές, Πουρνάρια, Σχίνα, Αγριοφυστικιές, Ράμνους, Βιβούρνα, Δάφνες, Πικροδάφνες, Ασπάλαθους, Κράταιγους, Αγριοσπαράγγια κ.ά.
Πολύ αγαπητό φυτό για τα πουλιά είναι το κοινό Πουρνάρι (Quercus). Το Πουρνάρι είναι ένα είδος Βελανιδιάς με ακανθωτά φύλλα, όπου τα πουλιά βρίσκουν προστασία από τους διάφορους εχθρούς τους, ιδιαίτερα την νύχτα όταν κοιμούνται.
Το Πουρνάρι είναι ένας περιφρονημένος θάμνος, ιδανικός για περιφράξεις. Είναι πολύ όμορφο ιδιαίτερα όταν σχηματίζονται τα βελανίδια του:
Το Φθινόπωρο, όταν τα Βελανίδια ωριμάσουν και πέφτουν, αποτελούν σημαντική τροφή για διάφορα άγρια ζώα.
Το Σχίνο είναι συγγενές φυτό με την Αγριοφυστικιά. Είναι αειθαλές φυτό, τα φύλλα του μυρίζουν πολύ ωραία και το Φθινόπωρο έχει όμορφους κόκκινους καρπούς.
Η Γκορτσιά, δηλαδή η Αγριοαχλαδιά (Pyrus), έχει πολύ όμορφα άσπρα άνθη νωρίς την Άνοιξη και οι καρποί του είναι μεν πολύ στυφοί για τον άνθρωπο, αλλά πολύ αγαπητή τροφή για τα πουλιά και για τα άλλα άγρια ζώα. Μεγαλώνει πολύ αργά.
Εμφανίσθηκε και πάλι ο πανέμορφος Κέδρος. Τα Κέδρα επίσης μεγαλώνουν πολύ αργά.
Οι καρποί του Κέδρου πριν πάρουν το γνωστό καφέ χρώμα τους, είναι αρχικά μπλε-γκρι.
Το αναρριχητικό φυτό Clematis cirrhosa, το οποίο όλο το καλοκαίρι μοιάζει σαν να είναι ξερό, το Φθινόπωρο βγάζει πρώτα τα όμορφα μικρά φύλλα του και μέσα στην καρδιά του Χειμώνα, όταν ελάχιστα φυτά ανθίζουν, γεμίζει με τα ωραία κιτρινοπράσινα άνθη του:
Τα όμορφα άνθη της Climatis cirrhosa προσελκύουν επίσης πολλά είδη Μελισσών και άλλα έντομα.
Ο Cistus είναι επίσης ένα κοινότατο φυτό της Ελληνικής φύσης.
Ο Cistus, κοινώς η Κονούκλα, είναι πολυετής θάμνος και έχει υπέροχα άνθη την Άνοιξη:
Διάφορες πόες, οι οποίες με τα απλά φύλλα τους περνούν σχεδόν απαρατήρητες όλον τον χρόνο, την Άνοιξη, όταν ανθίζουν, σε εντυπωσιάζουν.
Εντυπωσιακά είναι επίσης και τα σπόρια τους το Καλοκαίρι.
Το Λουμίνιο είναι ένα κοινό φυτό της Ελληνικής φύσης, το οποίο ανθίζει την Άνοιξη και έπειτα εμφανίζονται τα σπόρια του που ομοιάζουν με φυτίλι:
Οι γιαγιάδες μας χρησιμοποιούσαν αυτά τα "φυτίλια" για τα κανδήλια:
Προς το τέλος του Καλοκαιριού τα σπόρια των Λουμίνιων ξεραίνονται. Τότε μπορείς να τα μαζέψεις εύκολα και να τα χρησιμοποιήσεις ως φυτίλι σε κανδήλι:
Tο φυτό Vebrascum είναι επίσης ένα κοινό φυτό της Ελληνικής φύσης. Έχει όμορφα, κάπως γκρι, διπλωμένα, τριχωτά φύλλα .
Την Άνοιξη μεγαλώνουν οι επίσης γκρι και τριχωτοί βλαστοί του και επάνω στους βλαστούς εμφανίζονται τα μπουμπούκια και έπειτα τα κίτρινα άνθη του, τα οποία ανθίζουν μέχρι και στις αρχές του Καλοκαιριού, όταν πολλά άλλα φυτά έχουν ήδη κάνει τον κύκλο τους και δεν ανθοφορούν πια.
Τα άνθη του είναι πολύ όμορφα.
Τα άνθη του Vebrascum προσελκύουν πολλά έντομα.
Σχεδόν σε κάθε άνθος κάθεται τουλάχιστον ένα έντομο.
Μέσα στο κτήμα τα πουλιά έχουν βρει ένα ασφαλές καταφύγιο!
Από τότε που η περιοχή προστατεύεται από τους κυνηγούς, σταμάτησαν οι ενοχλητικές τουφεκιές και παντού ακούς τα τραγούδια των πουλιών και βλέπεις φωλιές, όπως είναι η φωλιά Κοτσυφιών στην φωτογραφία.:
Κατά μήκος όλου του κτήματος αφήνουμε σωρούς κομπόστ από μικρά κλωνάρια από τα κλαδεύματα, φύλλα κ.λ.π. Αυτοί οι σωροί παράγουν με τον καιρό πλούσιο φυτικό λίπασμα, το "χούμους" και αποτελούν καταφύγιο για διάφορα ζώα.
Ένα από τα πουλιά που κτίζει την φωλιά του στο κομπόστ, αλλά και μέσα σε θάμνους είναι ο Τσιροβάκος.
Όταν στην αρχή του Καλοκαιριού οι νεοσσοί μεγαλώσουν και πετάξουν, τα πουλιά αφήνουν τις φωλιές τους και μπορούμε να θαυμάσουμε από κοντά την εκπληκτική δουλειά τους και την ικανότητά τους να πλέκουν με χόρτα, μαλλί κ.ά.
Ο Τσιροβάκος και διάφορα άλλα πουλιά τρώνε το σκουλήκι, δηλαδή την προνύμφη, της βλαβερής για τις ελιές μύγας "δάκος". Τα πουλιά αυτά τσιμπάνε μόνον το σκουλήκι του δάκου από την ελιά εμποδίζοντας έτσι την μεταμόρφωσή του σε μύγα και τον πολλαπλασιασμό του. Η κτυπημένη από τον δάκο ελιά ούτως ή άλλως θα έπεφτε από το δένδρο.
Ο Τσιροβάκος είναι ένα πανέμορφο πουλάκι με διάφορα υποείδη. Ο Μαυροτσιροβάκος της φωτογραφίας αναγνωρίζεται εύκολα από το μαύρο "κράνος" στο κεφάλι και τα κόκκινα μάτια!
Από το 2012 που σταμάτησε το κυνήγι στην περιοχή, εμφανίσθηκαν και πάλι τα Γεράκια! Ένα ζευγάρι Γερακιών μάλιστα, έχει φωλιά πολύ κοντά στο κτήμα και κάθε χρόνο αποκτά ένα μικρό!
Εμφανίσθηκε και πάλι η πανέμορφη Nigella, με τα λεπτεπίλεπτα άνθη της.
Η Nigella είναι μονοετές φυτό. Μετά την Άνοιξη κλείνει τον κύκλο της και ξεραίνεται. Τα σπόρια της είναι μικρά, μαύρα, γνωστά και ως μαύρο κύμινο και χρησιμοποιούνται στην Ομοιοπαθητική. Μάλιστα θεωρούνται "θαυματουργά" κατά του άσθματος.
Υπάρχει και ένα μικρότερο είδος Νιγκέλλας, ξερικό, που εμφανίζεται τον Ιούνιο όταν όλα σχεδόν τα άλλα μονοετή φυτά έχουν κάνει τον κύκλο τους και έχουν ξεραθεί.
Σε πιο άγονα, κυρίως πετρώδη, σημεία, εμφανίζονται και διάφορα παχύφυλλα φυτά, όπως αυτό της ακόλουθης φωτογραφίας:
Όμορφο παχύφυλλο είναι και ο Umbilicus rupestris. Είναι πολυετές φυτό, με στρογγυλά φύλλα και φυτρώνει συνήθως ανάμεσα σε βράχια ή επάνω σε πέτρινους τοίχους.
Διάφορα είδη άγριας Ορχιδέας, που λόγω της υπερβόσκησης είχαν σχεδόν εξαφανιστεί μαζί με όλα τα άλλα φυτά, ξαναεμφανίστηκαν και άρχισαν να εξαπλώνονται σε όλο το κτήμα!
Προς το παρόν έχουν παρουσιαστεί τουλάχιστον επτά είδη Ορχιδέας!!
Τα άνθη της Ορχιδέας είναι μικρά, διακριτικά και όμορφα!
Η Ophrys spegodes.
Ένα κοινό γένος Ορχιδέας, το οποίο εξαπλώθηκε σχετικά γρήγορα στο κτήμα, είναι η Separias.
Ένα φυτό της ορχιδέας Separias το έτος 2013.
Το ίδιο φυτό, το 2014!
Και το ίδιο φυτό, το έτος 2015!!
Μέσα σε επτά χρόνια η Ορχιδέα Separias εξαπλώθηκε σε πολλά σημεία του κτήματος.
Η Ophrys speculum είναι επίσης πολύ εντυπωσιακή..
Τα άνθη της Ophrys Speculum ομοιάζουν πολύ με έντομα.
Το άνθος της έχει γυαλιστερό μπλε χρώμα στο κέντρο, το οποίο περιβάλλεται από καφέ τρίχες.
Η εντυπωσιακή, μεγάλη Barlia, το γένος Ιμαντόγλωσσο, όταν αρχίζουν να εμφανίζονται τα μπουμπούκια της.
Η ίδια Barlia, όταν τα μπουμπούκια ανοίξουν και ανθίζει. Έχει ένα απαλό άρωμα.
Δυστυχώς, σε πολλά μέρη της Ελλάδας το όμορφο αυτό φυτό σχεδόν εξαφανίσθηκε, γιατί πολλοί έκοβαν το άνθος, για να το βάλλουν σε βάζο ή ξερίζωναν όλο το φυτό για να το φυτέψουν σε γλάστρα. Αργότερα όμως, το Καλοκαίρι, όταν τα άνθη και τα φύλλα του φυτού ξεραίνονται, ξεχνούσαν την ύπαρξη του βολβού και με τον καιρό πετούσαν την γλάστρα με τον βολβό, ή τον κατέστρεφαν κατά λάθος....
Σιγά-σιγά, χρόνο με τον χρόνο, η Barlia πολλαπλασιάζεται στο κτήμα. Γύρω της εμφανίζονται τα νέα φυτά:
Στην ακόλουθη φωτογραφία (2020 Απρίλιος) φαίνονται οι Ορχιδέες που εξαπλώθηκαν γύρω από το αρχικό φυτό και ανθίζουν ανάμεσα σε ένα λιβάδι Ανεμώνης.
Σε κάποια βραχώδη σημεία εμφανίζονται τον Μάρτιο τα κίτρινα άνθη της όμορφης Gagea.
Το φυτό Gagea είναι πολύ μικρό και τα άνθη της σχηματίζουν ένα κίτρινο "χαλί" που προσελκύει πολλά έντομα και κυρίως μέλισσες.
Σχεδόν παντού εξαπλώνονται τα λευκά Αστεράκια Ornithogalum,
Το φυτό Arisarum, γνωστό με τις τοπικές ονομασίες Δρακοντιά ή Λιχναράκι εμφανίζεται σε πολλά σημεία προσφέροντας μία εξωτική ομορφιά:
Το Λιχναράκι φυτρώνει συχνά σε άγονα μέρη, ανάμεσα σε βράχια, ή εάν βρει χώρο, ακόμη και στον κορμό δένδρων.
Και όταν τα εντυπωσιακά του άνθη μαραθούν, εμφανίζονται οι πολυγωνικοί καρποί του:
Όταν τα άνθη του μαραίνονται έχουν μία έντονη μυρωδιά … "αποσύνθεσης".
Κάθε ποικιλία φυτού προσελκύει και κάποια συγκεκριμένα είδη εντόμων, όπως φαίνεται στην φωτογραφία:
Όλα τα είδη Αγκαθιών έχουν πολύ όμορφα άνθη και προσελκύουν πολλά έντομα.
Στην ακόλουθη φωτογραφία φαίνεται ένα από τα μεγαλύτερα είδη Σφήκας και ένα από τα μικρότερα είδη άγριων Μελισσών μαζί με διάφορα άλλα πολύ μικρότερα έντομα, όλα επάνω σε ένα άνθος Αγκαθιού.
Ο Scolymus είναι ένα αγκάθι με όμορφα κίτρινα άνθη.
Ο Μάραθος ανθίζει τον Αύγουστο με τα μικρά λεπτά ανθάκια του και προσελκύει πολλά, κυρίως μικρά, είδη άγριων Μελισσών.
Έχει μαύρες και πράσινες ρίγες, πορτοκαλί βούλες και εάν την ακουμπήσεις, βγάζει απειλητικά (ή μάλλον αμυντικά!) μία πορτοκαλί διχάλα:
Η Αράχνη της φωτογραφίας έχει πάρει το ίδιο χρώμα με το άνθος της Λυγαριάς που την φιλοξενεί και σχεδόν "αόρατη" έπιασε το θήραμά της. Στην προκειμένη περίπτωση το θήραμα είναι ένας Bombus, ο οποίος είναι νεκρός από το δηλητήριο της Αράχνης.
Στην ακόλουθη φωτογραφία μία Αράχνη του ίδιου είδους επάνω σε ένα φύλλο Καρυδιάς έχει πιάσει μία μεγάλη Μύγα. Η Μύγα είναι επίσης νεκρή από το δηλητήριο της Αράχνης.
Να θυμάσαι πάντα, ότι πολλά έντομα, αλλά και πολλά άλλα είδη ζώων, που έχουν έντονα χρώματα, προειδοποιούν, ότι είναι δηλητηριώδη. Μην τα αγγίζεις!
Υπάρχουν πολλά είδη Αράχνης. Εάν τις παρατηρήσεις προσεκτικά, θα διαπιστώσεις, ότι κάποια είδη είναι πολύ ενδιαφέροντα με πολύ ωραία σχέδια.
Ένα είδος αράχνης που κανονικά είναι κοινό σε όλην την Ελλάδα, αλλά είχε χαθεί στο παρελθόν, όσο το κτήμα ήταν απερίφρακτο, είναι η Λοβωτή Αργιόπη (Argiope lobata).
Η θηλυκή Αργιόπη είναι σχετικά μεγάλη Αράχνη. Η πλάτη της είναι ανοικτόχρωμη, ενώ η κοιλιά της έχει πολλά σχέδια, για να καμουφλάρεται στα χόρτα. Η εμφάνισή της μπορεί να είναι λίγο τρομακτική, ιδιαίτερα εάν δεν την έχεις ξαναδεί, αλλά είναι ακίνδυνη για τον άνθρωπο!
Kάποια είδη Αράχνης ζουν σε φωλιά μέσα στην γη:
Κάποιες Αράχνες κουβαλούν τα μικρά τους μέχρι να βρουν ασφαλές σημείο, όπως φαίνεται στην ακόλουθη εικόνα. Ο λευκός "σάκος" που σέρνει πίσω της η Αράχνη είναι γεμάτος με αραχνάκια:
Οι Αράχνες είναι πολύ παρεξηγημένα και πολύ εντυπωσιακά ζώα!
Στην ακόλουθη φωτογραφία φαίνεται μία αραχνοφωλιά γεμάτη νεογέννητα αραχνάκια:
Γεννιούνται πολλά, διότι ελάχιστα από αυτά θα επιβιώσουν. Αυτά που θα καταφέρουν να μεγαλώσουν, θα παίξουν έναν σημαντικότατο ρόλο μέσα στο οικοσύστημα γύρω τους:
Όλην την Άνοιξη μέσα στο κτήμα εμφανίζονται πανέμορφα, πολύχρωμα λιβαδάκια.
Μέσα στον Μάρτιο εμφανίζονται τα πρώτα "λιβαδάκια" με Ανεμώνες σε διάφορα χρώματα:
Τα περισσότερα είδη Ανεμώνης έχουν κάπως μακρόστενα πέταλα.
Υπάρχουν όμως και κάποιες Ανεμώνες, οι οποίες έχουν πιο στρογγυλά πέταλα.
Πιο σπάνια είναι η μωβ Ανεμώνη.
Επειδή δεν οργώνουμε το κτήμα, κάθε χρόνο οι Ανεμώνες πολλαπλασιάζονται αισθητά!
Σπανιότερα εμφανίζονται και Ανεμώνες με περισσότερα πέταλα.
Κάποιες άλλες έχουν στο κέντρο επίσης μερικά πέταλα, αλλά πολύ μικρότερα.
Υπάρχει και ένα σπάνιο είδος με πολλά πέταλα.
Γύρω από το πρώτο φυτό μέσα στα επόμενα χρόνια εμφανίσθηκαν με πολύ αργό ρυθμό και άλλες πολυπέταλες Ανεμώνες.
Το 2020 εμφανίσθηκε η πρώτη πολυπέταλη Ανεμώνη με λευκό χρώμα.
Κάθε Μάρτιο φυτρώνουν οι νοστιμότατοι βλαστοί των Αγριοσπαραγγιών!
Υπάρχουν διάφορα είδη Γρασιδιού. Κάποια σχηματίζουν μικρές "μπάλες".
Κάποια άλλα πάλι γίνονται ψηλά σαν στάχυα.
Οι Λαγοουρές έκαναν επίσης την εμφάνισή τους.
Το φυτό με τα κίτρινα άνθη είναι ένα γνωστό φυτό που προτιμά υγρά μέρη και ανήκει στην οικογένεια των Ranunculus.
Ο όμορφος Τραγοπώγων (Tragopogon).
Όταν ο εντυπωσιακός, συνήθως ροζ, Τραγοπώγων μαραθεί, εμφανίζονται τα εξίσου εντυπωσιακά σπόρια του:
Εμφανίσθηκε και ένα είδος Τραγοπώγων με μικρότερα άνθη.
Χρόνο με τον χρόνο εμφανίζονται περισσότεροι.
Και με τον αριθμό τους αυξάνεται και η ποικιλία τους στο σχήμα, στο μέγεθος και στα χρώματα.
Το φυτό Senecio έχει όμορφα κίτρινα ανθάκια που ομοιάζουν με Μαργαρίτες.
Σε κάποια σημεία ανθίζει το Echium. Τα άνθη του έχουν χρώμα ροζ, μπλε ή μωβ.
Το 2017 εμφανίστηκαν και τα πρώτα φυτά της Αουμπριέτα. Είναι ένα μονοετές, όμορφο, κοινό φυτό της Ελληνικής φύσης με διάφορες αποχρώσεις ροζ, έως μωβ.
Και φυσικά την Άνοιξη εμφανίζονται διάφορα είδη Παπαρούνας:
Την ΄Ανοιξη ανθίζει και η άγρια Καλέντουλα. Είναι μονοετές φυτό και χρησιμοποιείται σε πολλά καλλυντικά.
Το συνήθως μονοετές φυτό Anchusa variegata έχει φύλλα με λευκές προεξοχές που ομοιάζουν με φουσκάλες.
Την Άνοιξη εμφανίζονται τα μικρά ανθάκια της.
Παρατηρώντας από κοντά τα άνθη της Anchusa Variegata βλέπεις, ότι είναι πολύ όμορφα!
Η Euphorbia είναι επίσης ένα κοινό μονοετές φυτό της Ελληνικής φύσης.
Ένα ακόμη μονοετές και κοινό φυτό της Ελληνικής και γενικά της Μεσογειακής φύσης είναι ο όμορφος Lathyrus sphaericus, δηλαδή ένα είδος Λάθυρου, ή αλλιώς Λαθούρι.
Ο Lathyrus sphaericus έχει λίγα μέν, αλλά πολύ όμορφα κοκκινωπά άνθη.
Ο μικρός πολυετής Αγριοϋάκυνθος (Μuscari) δίνει μία υπέροχη "νότα" με το μπλε χρώμα του την Άνοιξη.
Κάθε χρόνο τα "μπουκετάκια" του Αγριοϋάκυνθου μεγαλώνουν:
Eξίσου όμορφη είναι και η μεγαλύτερη ποικιλία Μuscari, κοινώς οι Βολβοί, που σε πολλά μέρη έχουν εκλείψει, διότι κάποιοι τους έφαγαν μέχρι .... εξαφανίσεως! Εμείς δεν τους τρώμε, διότι μας χαρίζει μεγαλύτερη απόλαυση το να τους βλέπουμε να ανθίζουν!
Παντού, εμφανίσθηκαν διάφορα είδη Allium (άγριο σκόρδο, πράσο κ.λ.π.), όπως είναι το σκόρδο της φωτογραφίας, που το άνθος του βγαίνει μέσα από τα Θυμάρια, για να βρει φως.
Για φαγητό κόβουμε μόνον φύλλα, ή και τα μπουμπούκια του. Δεν ξεριζώνουμε το φυτό!
Το άγριο Πράσο ανθίζει τον Ιούνιο.
Τα άνθη του είναι μεγαλοπρεπή!
Το άγριο Αγγιναράκι είχε σχεδόν αφανιστεί σε όλην την περιοχή, όχι μόνον λόγω της υπερβόσκησης, αλλά και λόγω του ότι κάποιοι, όταν μαζεύουν χόρτα, τα ξεριζώνουν:
Συμβουλή: Όταν μαζεύεις χόρτα, να κόβεις προσεκτικά μόνον τα φύλλα και τους βλαστούς!
ΜΗΝ τα ξεριζώνεις! Άφησέ τα να αναπτυχθούν, να ανθίσουν και να σπορίσουν, έτσι ώστε να συνεχίσουν να υπάρχουν!...
Το Αγγιναράκι έχει πολύ όμορφο άνθος και προσελκύει πολλά μικρά έντομα:
Τα βλαστάρια του Ζοχού είναι γνωστά στην Ελληνική κουζίνα. Κόβουμε μόνον τα βλαστάρια, Δεν τον ξεριζώνουμε. Τον αφήνουμε να κάνει τον κύκλο του, να ανθίσει και να σπορίσει. Έχει όμορφα ανοιχτοκίτρινα άνθη:
Ένα κοινό πολυετές φυτό της Ελληνικής φύσης είναι ο Asphodelus.
Ο Asphondelus ανθίζει επίσης την Άνοιξη και τα άνθη του είναι πολύ αγαπητά στα έντομα.
Μεταξύ των εντόμων εμφανίζονται διάφορα είδη αγριομελισσών και σφηκών σε διάφορα μεγέθη και χρώματα:
Οι Μέλισσες πετούν από άνθος σε άνθος στα αμέτρητα άνθη του Ασφόδελου και μαζεύουν την γύρη.
Η ποικιλία των άγριων Μελισσών είναι μεγάλη!
Σχεδόν σε κάθε άνθος κάθεται και κάποιο έντομο:
Τα φύλλα από το γνωστό μυρωδάτο χόρτο Μυρώνι ή Καυκαλήθρα (Τordylium apulum) χρησιμοποιούνται κυρίως σε χορτόπιτες, γιατί έχουν μία χαρακτηριστική ωραία μυρωδιά.
Όταν ανθίζει, έχει μικρά όμορφα λευκά ανθάκια, τα οποία προσελκύουν διάφορα έντομα:
Όταν ανθίζει, έχει μικρά όμορφα λευκά ανθάκια, τα οποία προσελκύουν διάφορα έντομα:
Tα σπόρια της Kαυκαλήθρας είναι επίσης πολύ όμορφα.
Όταν το Καλοκαίρι τα σπόρια της Καυκαλήθρας ξεραίνονται, μπορείς να χρησιμοποιήσεις τα κλωναράκια με τα σπόρια ως διακοσμητικά σε αποξηραμένα μπουκετάκια για μικρό βάζο με άλλα αποξηραμένα λουλούδια ή και μόνα τους.
Η Μελίγκρα είναι πολύ μικρά έντομα που εμφανίζονται στους φρέσκους βλαστούς διαφόρων φυτών την Άνοιξη και μπορούν να τους προκαλέσουν ζημιά. Φυσικοί εχθροί της Μελίγκρας είναι τα πουλιά και διάφορα είδη εντόμων όπως η Ψαλίδα ή η Πασχαλίτσα και η προνύμφη της.
Στην ακόλουθη φωτογραφία φαίνεται μία Ψαλίδα κρυμμένη κάτω από φύλλο Ελαιόδενδρου:
Στην ακόλουθη φωτογραφία φαίνεται μία Ψαλίδα κρυμμένη κάτω από φύλλο Ελαιόδενδρου:
Στην ακόλουθη εικόνα μία Πασχαλίτσα τρώει την Μελίγκρα επάνω σε έναν Ζοχό:
Η καφέ Πασχαλίτσα της ακόλουθης φωτογραφίας συναντάται συχνά σε φύλλα Αγριοαγγουριάς.
Φυσικά δεν λείπουν και διάφορα είδη Σκαθαριών.
Άλλο ένα μαύρο έντομο είναι η Meloe.
Αυτό το Σκαθάρι που έχει σχεδόν το σχήμα ελιάς "θρούμπας" σε πείθει ότι είναι νεκρό.
Όταν όμως αισθανθεί πάλι ασφάλεια, συνεχίζει τον δρόμο του.
H Bρωμούσα έχει άσχημο όνομα, διότι όταν αισθανθεί ότι απειλείται, εκκρίνει μία απωθητική μυρωδιά και γι΄αυτό πολλοί την θεωρούν αντιπαθητική. Υπάρχουν πολλά είδη Βρωμούσας και εάν τις παρατηρήσεις καλά, θα διαπιστώσεις ότι είναι όμορφες! Η Βρωμούσα της ακόλουθης φωτογραφίας έχει σχηματισμένο ένα "πρόσωπο" στην πλάτη, για να τρομάζει τους εχθρούς της:
Το Trifolium stellatum είναι ένα είδος Τριφυλλιού που τα σπόρια του έχουν σχήμα στρογγυλού αστεριού.
Ανάμεσα στα φυτά σχηματίζονται διάδρομοι από τα διάφορα ζώα, όπως χελώνες, σκαντζόχοιροι, κ.λπ.
Χελώνες κυκλοφορούν παντού.
Χελώνες σε κάθε μέγεθος.
Χελώνες μεγάλες,
Χελώνες πολύ μικρές. Γεννητούρια.
Νωρίς την Άνοιξη εμφανίζονται και οι πρώτες Σαύρες, που μετά την χειμέρια νάρκη ψάχνουν για ηλιόλουστες γωνίες, για να ζεσταθούν.
Η Σαύρα της φωτογραφίας ονομάζεται Αβλέφαρος και εμφανίζεται σε όλο το κτήμα. Ο Αβλέφαρος είναι μικρός, έχει χρώμα σκούρο καφέ, σχεδόν μαύρο, γυαλιστερό και ομοιάζει με μικρό φιδάκι. Όταν όμως τον προσέξεις καλύτερα, βλέπεις τα πολύ λεπτά ποδαράκια του:
Εάν είσαι τυχερός, μπορεί να δεις και δύο μαζί:
Στην ακόλουθη φωτογραφία φαίνεται ό,τι απέμεινε από ένα μεγάλο φίδι. Προφανώς κάποιο Κουνάβι, κάποια Αλεπού ή Σκατζόχοιρος, ή ίσως και αρπακτικό πουλί, το έφαγε.
Στην ακόλουθη φωτογραφία (2019 Δεκέμβριος) φαίνεται το τμήμα ενός άλλου νεκρού φιδιού. Είναι μία Κοινή Οχιά, η Έχιδνα η Αμμοδύτης (Vipera ammodytes).
Κάποιο ζώο, πιθανώς Αλεπού ή Κουνάβι την εντόπισε να κρύβεται κάτω από έναν βράχο, έσκαψε μία τρύπα κάτω από τον βράχο, έπιασε και τράβηξε έξω την Οχιά, της δάγκωσε και της συνέθλιψε το κεφάλι (δεξιά) και έφαγε το μισό σώμα της (αριστερά).
Η Οχιά είναι ένα από τα ελάχιστα δηλητηριώδη φίδια της Ελληνικής φύσης. Πάντα, όταν βγαίνεις στην φύση, ιδιαίτερα σε ψηλά χόρτα, να προσέχεις πού πατάς! Να φοράς μπότες και τα βήματά σου να πατάνε με δύναμη στην γη, έτσι ώστε να δημιουργούνται κραδασμοί που τρομάζουν τα φίδια.
Όταν το Καλοκαίρι τα χόρτα ξεραίνονται, εμφανίζεται μία τεράστια ποικιλία εντόμων, όπως είναι η κόκκινη Λιβελούλη:
ή τα διάφορα είδη Ακρίδων.
Το Φθινόπωρο οι Ακρίδες ζευγαρώνουν.
Υπάρχουν διάφορα είδη από το "Αλογάκι της Παναγίας", ή αλλιώς Μάντις.
Εάν το πλησιάσεις φιλικά, βλέπεις πώς γυρίζει το κεφάλι του προς εσένα, προς όπου και εάν κινηθείς, και σε παρακολουθεί με τα μεγάλα μάτια του:
Εμφανίσθηκε ένα είδος που είχε χαθεί τελείως από την περιοχή: Η Mantis το γένος Empusa, χαρακτηριστικό της οποίας είναι οι πολλές "γωνίες".
Το Φθινόπωρο "Το αλογάκι της Παναγίας" ή "Μάντις" γεννάει τα αυγά της και τα καλύπτει με μία κατασκευή, η οποία εξωτερικά σκληραίνει.
Έτσι προστατευμένα με το εξωτερικό σκληρό κάλυμμα, τα αυγά θα περάσουν τον Χειμώνα με ασφάλεια μέχρι την Άνοιξη που θα βγουν τα μικρά.
Και πραγματικά τα ξεχωρίζεις πολύ δύσκολα, ακόμη και εάν είναι κάπως μεγάλα....
Η προνύμφη του Τζίτζικα μόλις βγεί από το χώμα, ανεβαίνει με πολύ αργές κινήσεις σε κάποιο ασφαλές σημείο, για να βγεί από το κουκούλι ο έτοιμος Τζίτζικας.
Αφήνει το "πουκάμισό" του επάνω σε κάποιο ψηλό σημείο.
Και, νά΄τος!
Τα Μυρμήγκια εργάζονται πυρετωδώς όλο το Καλοκαίρι. Μπορούν να μεταφέρουν φορτίο πολύ μεγαλύτερο σε όγκο ή σε βάρος από το σώμα τους, όπως το μυρμήγκι της ακόλουθης φωτογραφίας που μεταφέρει ένα πολύ μεγαλύτερο φτερό.
Πρώτα μαζεύουν όσο περισσότερα σπόρια μπορούν για τον Χειμώνα και ύστερα τα ξεφλουδίζουν!
Στην ακόλουθη φωτογραφία φαίνεται ένα "βουνό" από φλούδια σπόρων Ραψάλας (είδος Βρούβας) έξω από την είσοδο μίας μυρμηγκοφωλιάς:
Έξω από την ακόλουθη μυρμηγκοφωλιά είναι ένα "βουνό" από ξεφλουδισμένα αγκάθια.
Τα Μυρμήγκια συνεχίζουν την δουλειά μέχρι το τέλος του Φθινοπώρου, όταν αρχίσουν τα κρύα. Γύρω από τις φωλιές τους σχηματίζονται ολόκληροι "λόφοι" από τα φλούδια των σπόρων που ξεφλούδισαν. Αυτό το μαλακό στρώμα θα αποτελέσει τέλειο λίπασμα για την γή.
Μπροστά από κάποιες μυρμηγκοφωλιές με τα πρωτοβρόχια το Φθινόπωρο εμφανίζονται μικρές "φυτείες" από τα σπόρια που άφησαν έξω και γύρω από την φωλιά τους.
Στην ακόλουθη φωτογραφία φαίνεται μία "φυτεία" από φύτρες Ραψάλας.
Επίσης αξιοθαύμαστη είναι και η εργατικότητα των Σφηκών. Στην ακόλουθη φωτογραφία οι Σφήκες έχουν κτίσει την φωλιά τους μέσα σε μία τρύπα στην γη και εργάζονται ασταμάτητα κουβαλώντας έξω χώματα και πέτρες. Οι πέτρες συγκριτικά με το μέγεθος της Σφήκας είναι ... βράχια!
Αποφεύγουμε να φυτεύουμε "ξενόφερτα" είδη φυτών και προτιμάμε σχεδόν πάντα τα αυτόχθονα φυτά, με ελάχιστες εξαιρέσεις, όπως είναι η Λαντάνα της φωτογραφίας.
Η Λαντάνα είναι ένα ξενόφερτο φυτό με χώρα καταγωγής την Αυστραλία, που ευδοκιμεί όμως και στην Ελλάδα. Μερικές φορές την χρησιμοποιούμε στον φυτοφράκτη ανάμεσα στα αυτόχθονα είδη, διότι ανθίζει σχεδόν όλον τον χρόνο, προσελκύει πολλές πεταλούδες, έχει αγκάθια και δεν την τρώνε πολύ τα πρόβατα που περνούν από έξω και έτσι προστατεύεται η περίφραξη.
Το Καλοκαίρι, διάφορα είδη από κάμπιες "μεταμορφώνονται" σε πεταλούδες.
Κάθε χρόνο εμφανίζονται περισσότερα είδη πεταλούδων.
Είναι πραγματικά πολύ δύσκολο να αναγνωρίσεις αυτήν την κάμπια στο φυσικό της περιβάλλον:
Και περπατάει σχηματίζοντας αυτήν την ωραία καμπύλη με το σώμα της:
Η Κάμπια της ακόλουθης φωτογραφίας ομοιάζει λίγο με την Κάμπια των πεύκων. Είναι όμως εντελώς διαφορετικό είδος.
Εάν επιχειρήσεις να την ακουμπήσεις (π.χ. με ένα χορταράκι), σχεδόν πηδάει στον αέρα, τυλίγεται και ύστερα μένει ακίνητη στο έδαφος.
Το Καλοκαίρι είναι πολύ σημαντικό να τοποθετούμε σε διάφορα σημεία κούπες με νερό για τα άγρια ζώα, τα οποία διψούν! Και επειδή μπορεί να τύχει κάποιο έντομο, ή μικρό πουλί να γλιστρήσει μέσα στην κούπα και να πνιγεί, καλό είναι να τοποθετούμε κλωνάρια μέσα στην κούπα. Τα ζώα χρησιμοποιούν τα κλωνάρια σαν "σκάλα" για να βγούν.
Κοντά στο νερό βέβαια εμφανίζονται και τα Βατράχια, τα οποία αποτελούν σημαντικό κρίκο της οικολογικής αλυσίδας. Μερικές φορές απλώς δροσίζονται στην υγρασία κάτω από τις κούπες με το νερό:
Στην ακόλουθη εικόνα φαίνονται εκατοντάδες Μυρμήγκια σαν μία μαύρη λωρίδα, το ένα δίπλα στο άλλο, να πίνουν νερό.
Συχνά συναντάμε και Χελώνες να πίνουν νερό.
Η Χελώνα της ακόλουθης φωτογραφίας είχε βουτήξει το μισό της κεφάλι μέσα στο νερό, ώστε νομίζαμε, ότι είχε πνιγεί. Αλλά, ευτυχώς, κάναμε λάθος.
Όπως εμείς οι άνθρωποι, μερικές φορές όταν ζεσταινόμαστε, βουτάμε το κεφάλι στο νερό, για να δροσιστούμε, έτσι δροσιζόταν και η Χελώνα, η οποία όταν μας αντελήφθη, έβγαλε το κεφάλι από το νερό και απλώς μας κοιτούσε, σαν να περίμενε να προχωρήσουμε, για να συνεχίσει με την ησυχία της το λουτρό της...
Ενώ το μωρό χελωνάκι της ακόλουθης φωτογραφίας "βούτηξε" ολόκληρο μέσα στο νερό.
Σε περιόδους ξηρασίας τα ζώα είναι αναγκασμένα να τρώνε ακόμη και ξερά χόρτα. Η Χελώνα της ακόλουθης φωτογραφίας τρώει ξερά φύλλα αμυγδαλιάς.
Το Ηλιοτρόπιο είναι ένα κοινό μονοετές φυτό της Ελληνικής φύσης με όμορφα λευκο-κίτρινα άνθη και είναι ένα από τα λίγα φυτά που ανθίζουν στην καρδιά του Καλοκαιριού.
Σε περιόδους ξηρασίας κάθε πλάσμα προσπαθεί με διάφορους τρόπους να "σβήσει" την δίψα του. Κάποια φυτά σχεδόν "κουλουριάζουν" τα φύλλα τους, έτσι ώστε να συγκρατήσουν όσο περισσότερη υγρασία μπορούν.
Ένα από τα ελάχιστα φυτά που ανθίζουν στο τέλος του Καλοκαιριού και στις αρχές Φθινοπώρου, όταν σχεδόν όλα τα άλλα φυτά είναι ακόμη εντελώς ξερά, είναι η Urginea, η γνωστή "κρεμμύδα των Χριστουγέννων". ΄Ετσι, κάποια άγρια ζώα βρίσκουν τροφή και υγρασία τρώγοντας τα βλαστάρια και τα μπουμπούκια της.
Στην ακόλουθη φωτογραφία φαίνονται στο έδαφος τα φαγωμένα βλαστάρια που μόλις εξέχουν επάνω από την γη και ένα ολόκληρο βλαστάρι με μπουμπούκι, επάνω στο οποίο κάθεται μία πεταλούδα.
Λίγες ημέρες αργότερα τα μπουμπούκια της Urginea ανθίζουν. Είναι ένα κοινό φυτό που συναντάται σε πολλά μέρη της Ελλάδας και είναι πολύ χρήσιμο για τα άγρια ζώα και τα έντομα.
Πολλοί άνθρωποι δεν παρατηρούν την φύση γύρω τους. Περιφρονούν τις εντόπιες ποικιλίες φυτών, ενώ ενθουσιάζονται με ξενόφερτα, εισαγόμενα είδη, μόνον και μόνον επειδή είναι διαφορετικά....
Η Urginea, δηλαδή η "κρεμμύδα των Χριστουγέννων" ανθίζει, όταν σχεδόν όλα τα άλλα φυτά είναι ξερά και γι΄αυτό προσελκύει μεγάλη ποικιλία εντόμων.
Ανάμεσα στα έντομα που την επισκέπτονται είναι και διάφορα είδη άγριων μελισσών.
Και όταν προς τα μέσα του Φθινοπώρου τα άνθη της Urginea ξεραθούν, εμφανίζονται πάλι τα φύλλα της.
Το Φθινόπωρο ανθίζουν τα πανέμορφα Κυκλάμινα.
Ο βολβός του Κυκλάμινου είναι πολύ ανθεκτικός. Μπορεί να ζήσει σε άγονα εδάφη, ανάμεσα σε βράχια, ή ακόμη και μέσα σε κουφάλα δένδρου.
Τα φύλλα του Κυκλάμινου έχουν σχήμα καρδιάς και πολύ ωραία σχέδια!
Μάθε να παρατηρείς την φύση! Όπου και εάν κοιτάξεις, υπάρχει απίστευτη ομορφιά! Ακόμη και τα μικρά βρύα που εμφανίζονται επάνω στα βράχια σε διάφορα χρώματα έχουν την ομορφιά τους!
Όταν το Φθινόπωρο, η φύση αρχίζει πάλι να πρασινίζει, εμφανίζεται μία μεγάλη ποικιλία χόρτων και διάφορα είδη μανιταριών.
Ανάμεσα στα πεσμένα φύλλα των ελαιοδένδρων εμφανίζονται μικροσκοπικοί μύκητες και πολλοί μικροοργανισμοί, που βοηθούν στην αποσύνθεση των φύλλων και την μετατροπή τους σε πολύ γόνιμο χώμα.
Το καλύτερο λίπασμα για ένα δένδρο είναι τα ίδια του τα φύλλα!
Κάτω από τα ελαιόδενδρα σχηματίζεται με τον καιρό ένα στρώμα από τα φύλλα τους, τα οποία μετατρέπονται σε χούμους.
Το χούμους αποτελεί κατοικία για πολλά ωφέλημα έντομα, κρατά την υγρασία το Καλοκαίρι και απορροφά τα νερά δυνατών βροχοπτώσεων εμποδίζοντας την διάβρωση του εδάφους. Επίσης φιλοξενεί πολλά έντομα, μικροοργανισμούς και σκουλήκια, τα οποία κατά κάποιο τρόπο "φρεζάρουν" το έδαφος και το μαλακώνουν.
Επάνω σε αυτό το στρώμα από φύλλα εμφανίζονται διάφορα είδη μανιταριών.
Το Μανιτάρι της φωτογραφίας λέγεται Ομφαλωτός των Ελαιώνων (Omphalotus olearius) επειδή φυτρώνει συχνά κάτω από ελαιόδενδρα.
Ο Ομφαλωτός των Ελαιόδενδρων είναι ένα πολύ ωραίο μανιτάρι, αλλά προσοχή: Δεν τρώγεται!
Ο Ομφαλωτός των Ελαιόδενδρων θυμίζει βρώσιμο Μανιτάρι, αλλά είναι δηλητηριώδης!
Το αστερόμορφο μανιτάρι Geastrum, δηλαδή το "Γαιάστρο το απόδισκο", είναι πολύ εντυπωσιακό:
Εμφανίσθηκαν και σπάνιοι μύκητες, όπως ο κόκκινος σαν "φανάρι".
Τα μανιτάρια είναι ο καρπός του μύκητα που ζει μέσα στην γη.
Η Σαλιαρομανίτα είναι ένα γνωστό βρώσιμο, νόστιμο είδος της περιοχής! Βέβαια σε όσους δεν το γνωρίζουν με σιγουριά, συνιστάται ΠΡΟΣΟΧΗ!
Τα πρώτα χρόνια, όταν περιφράξαμε το κτήμα, υπήρχαν πολύ λίγες Σαλιαρομανίτες.
Πολύ σπάνια μαζεύαμε μανιτάρια, συνήθως τα αφήναμε όλα, έτσι ώστε να ωριμάσουν, να βγάλουν σπόρους και να πολλαπλασιαστούν.
Αποτέλεσμα ήταν χρόνο με τον χρόνο τα Μανιτάρια να αυξάνονται. Στην ακόλουθη φωτογραφία (Δεκέμβριος 2019) απεικονίζεται μόνον ένα τμήμα του κτήματος γεμάτο με Σαλιαρομανίτες. Έτσι γεμάτο ήταν σχεδόν ολόκληρο το κτήμα! Για πρώτη φορά εμφανίσθηκαν τόσο πολλά μανιτάρια.
Οι λόγοι ήταν αφενός ο καιρός με εναλλάξ βροχές και ηλιοφάνεια, αφετέρου α) το μη όργωμα του εδάφους, β) η μη βόσκηση του κτήματος από κοπάδια των εκτρεφόμενων ζώων, γ) το γόνιμο χώμα που σχηματίζεται χρόνο με τον χρόνο από τα χόρτα και τα φύλλα των δένδρων που αφήνουμε στο έδαφος να αποσυντεθούν φυσιολογικά και δ) το ότι μαζεύουμε μία αναλογία ένα στα πέντε μανιτάρια, αφήνοντας τα περισσότερα να ωριμάζουν, να βγάζουν σπόρους και να πολλαπλασιάζονται.
Το Solanum είναι ένας "εισβολέας". Είναι ένα φυτό της Αφρικής και προφανώς ήλθε στην Ελλάδα μέσω εισαγόμενων σπόρων και ζωοτροφών για κτηνοτροφικά ζώα. Επειδή στην Ελλάδα δεν έχει ακόμη φυσικούς εχθρούς, πολλαπλασιάζεται πολύ γρήγορα και δυστυχώς πνίγει πολλά από τα φυτά της Ελληνικής φύσης. Το Solanum είναι ένα όμορφο φυτό με πολύ όμορφα μπλε άνθη. Δυστυχώς, αναγκαζόμαστε να το ξεριζώνουμε στα περισσότερα σημεία, γιατί θέλουμε να προστατεύσουμε την βιοποικιλότητα της Ελληνικής φύσης που τόσο πολύ κινδυνεύει από πολλούς ανθρωπογενείς παράγοντες.
